21 Jun De zieners – recensies
NRC Handelsblad (****) schreef:
“In zijn wervelende en fraai geschreven boek De zieners laat historicus Guido van Hengel zien dat Oswald Spengler in het begin van de 20ste eeuw bepaald niet de enige was die van mening was dat de moderniteit vooral negatieve gevolgen had, en dat de Europese cultuur ten onder ging. Tal van zelfbenoemde ‘zieners’ en ‘profeten’ verkondigden dat er in Europa sprake was van een ernstige ontworteling van het individu, het verloren gaan van zekerheden, het uiteenvallen van de gemeenschap en angst voor de toekomst.”
Lees de hele recensie HIER
De Groene Amsterdammer schreef:
“Taal is vormenspel. Het gaat om de daarachter liggende werkelijkheid. Om die te begrijpen is paranormale begaafdheid vereist. Een dergelijke begaafdheid bezitten slechts weinigen. Zij zijn ‘de zieners’ waar het in dit boek om gaat. Naast Gutkind zijn dat in de eerste plaats -Frederik van Eeden en de Servische goeroe Dimitrije Mitrinovic. Met een lange reeks anderen duizelen zij door dit boek als even zovele hersenschimmen door het hoofd van een bezetene. Al met al levert het een prachtig, verwarrend en soms zelfs actueel panorama op.”
Lees de hele recensie HIER
Trouw schreef:
“Historicus Guido van Hengel (1982) dompelde zich de afgelopen jaren onder in het denken van deze profeten en hun tijdgenoten. Zijn onderhoudende ‘De zieners’ vertelt het verhaal van Gutkind en Van Eeden, maar ook van hun megalomane collega, de Bosnische Serviër Dimitrije Mitrinović. Deze goeroe verkeerde in dezelfde kringen als Gavrilo Princip, de rebel die met zijn aanslag op Frans Ferdinand de Eerste Wereldoorlog ontketende, en over wie Van Hengel vier jaar geleden een levendig boek schreef. Terwijl Van Eeden, Gutkind en Mitrinović het ene na het andere buitenzintuigelijke beeld aaneenrijgen, is de schrijfstijl van Van Hengel glashelder. Vernuftig verweeft hij de geschiedenis van het drietal in elkaar. Om hun hoogdravende idealen te verwezenlijken, bouwden ze netwerken van denkers om zich heen, bestaande uit mannen als Martin Buber, Romain Rolland, Walther Rathenau, Wassily Kandinsky en Alfred Adler. Het cultuurpessimisme van Oswald Spengler was nooit ver weg.”
Lees de hele recensie HIER
Jonge Historici schreef:
“De spillen in die epistemic community zijn zoals gezegd Van Eeden, de Duitse filosoof Gutkind en de Servische ‘goeroe’ Mitrinović. Zij bezagen de Europese politiek-sociale context waarin zij leefden, en hadden daar ieder zo hun eigen opvattingen over, die terug te voeren zijn naar hun persoonlijke achtergrond en levensloop. Van Hengels persoonsbeschrijvingen zijn zo levendig dat de lezer zich zomaar kan voorstellen tijdens een van hun discussies samen met hen in een vooroorlogse salon te zitten. Van Eeden is een oudere man die voor het ongeluk lijkt te zijn geboren en zich met al die levenservaring graag opstelt als mentor; Gutkind is een wat naïeve dromer, die bij tijd en wijle op hysterische wijze zijn gram probeert te halen, en Mitrinović is een bijna stereotype onbenaderbare en ondoorgrondelijke Serviër, die er plezier in schept zijn stugge imago op te houden en gesprekspartners te overdonderen met onophoudelijke woordenstromen.”
Lees de hele recensie HIER
Liberales.be schreef:
“De auteur betrekt het toenmalige doemdenken onnadrukkelijk op vandaag en waarschuwt zo impliciet voor de talloze nieuwe onheilsprofetieën die weer opgang maken. Terecht. De zieners is een zinnig boek over een hoop onzin.”
Lees de hele recensie HIER
Boekenstrijd (****) schreef:
“De zieners werpt licht op een bijzondere en kleurrijke groep denkers en geeft een mooi beeld van een tijd en een continent in verwarring.”
Lees de hele recensie HIER
Donaustroom.eu schreef:
“De tijd voor grote utopieën lijkt inderdaad definitief achter ons te liggen en misschien is dat maar goed ook. Tegelijkertijd wordt het wel erg kleurloos wanneer er geen ruimte meer is voor nieuwe ideeën en vergezichten. Jay Winter spreekt in dit verband over ‘minor utopias’ die ons verder zouden kunnen helpen. Ik vrees echter dat Van Eeden, Mitrinović en Gutkind – ‘de koninklijken van geest’ zoals ze zichzelf noemden – niet als ‘kleine utopisten’ wensten te worden weggezet, daarvoor waren de ego’s net even iets te groot. Wel hebben hun activiteiten en hersenspinsels, geheel onvoorzien, dit mooie boek opgeleverd.”
Lees de hele recensie HIER
Historisch Nieuwsblad schreef:
“[…] [De zieners streefden naar] een ‘bloedbond’ van ‘koninklijken van geest’ die een ‘pan-mensheid’ tot stand zou brengen. Dat klinkt behoorlijk geëxalteerd en vaag, en dat was het ook, maar de wijze waarop Van Hengel hun activiteiten en ambities beschrijft is zeer meeslepend en verhelderend. Nu opnieuw wordt gesproken over de ondergang van Europa, krijgen die debatten van honderd jaar geleden weer actualiteitswaarde.
Lees de hele recensie HIER
Groniek schreef:
Het streven naar een ‘bloedbond’ van ‘koninklijken van geest’ zou de enige remedie zijn om Europa te redden van diens ondergang. Zulke vage omschrijvingen en filosofische overpeinzingen zouden eenvoudig kunnen leiden tot een vuistdik werk, geschreven in wollige taal. Niets is minder waar. De levensloop en geschiedenis van drie heren (plus en passant nog even een heel tiental andere geleerden) wordt in slechts 286 pagina’s bondig gepresenteerd. Van Hengel hanteert een erg toegankelijke schrijfstijl, waarbij historische gebeurtenissen hedendaagse verwijzingen krijgen…’