06 Jan Brief van Dimitrije Mitrinovic aan Frederik van Eeden, 15 augustus 1914

Op 15 augustus 1914 schreef de Bosnisch-Servische kunststudent Dimitrije Mitrinovic in een exotisch en hallucinerend Duits een brief van zestien kantjes en stuurde die vanuit Londen naar Frederik van Eeden in Bussum. De Eerste Wereldoorlog was net uitgebroken. Mitrinovic’ brief bevat een analyse en uitleg van die oorlog, die iedereen in Europa in zijn greep hield. Hij had het Europese continent vanaf de boot langzaam uit het zicht zien verdwijnen aan de horizon, als een omgekeerde fata morgana. Europa was namelijk, zeker in 1914, voor veel Britten iets van elders. Het Britse Rijk was geen onderdeel van Europa, ondanks het feit dat Londen en Parijs toch met elkaar verknoopt waren als economische en intellectuele centra. Dat blijkt ook uit Mitrinović’ brief aan Van Eeden. Hij deelde de wereld in als een vierseizoenenpizza, in culturele punten: Europa, Engeland, Rusland, Amerika… ‘Ik moet u om acute raad en hulp vragen,’ schreef hij Van Eeden. ‘Wij allemaal, die geloven in het goddelijke Europa van morgen en die het voorbereiden en oprichten […] wij allemaal, van het hele continent, uit Engeland, uit Rusland, ook uit Amerika en uit de hele wereld, moeten de wereldbrand laten laaien, als vernietiging en als schepping.’
Mitrinović zag een bondgenoot in Van Eeden en wist dat ze samen sterk zouden staan voor ‘het nieuwe Europa, het totaal-Europa als een synthese van de totaalcultuur. Een anarchistische federatie zal zich oprichten als van een gezamenlijk Europese zelfmoord en schepping van een waardige religie voor de cultuur, die een goddelijke mensheid zal opbouwen.’