Veertig jaar weerklank op Kundera’s essay ‘De tragedie van Midden-Europa’ De onlangs overleden Tsjechische schrijver Milan Kundera beschouwde fictie, oftewel de roman, als het voornaamste genre in de literatuur. Toch schreef hij ook meerdere indrukwekkende essays over uiteenlopende onderwerpen. Zijn meest...
Meer dan dertig jaar (!) lang schreef de kosmopolitische schrijver Elias Canetti onafgebroken aan zijn magnum opus Massa en macht (1960). Hij wilde een boek schrijven dat de tand des tijds zou doorstaan en ook in 2023 nog lezers kon...
In 1863 kreeg Den Haag zijn eigen echte dierentuin. Daar was niet iedereen blij mee, want dierenliefhebbers van het zand en van het veen liepen er door elkaar, een eerste ondermijning van het Haagse kastenstelsel. Vrijheid! De gracht overzwemmen en dan...
De Anatolische havenstad Smyrna – of Izmir – was in september 1922 strijdtoneel in de Grieks-Turkse Oorlog. Toen het geweld er een angstaanjagend hoogtepunt bereikte, keken de Britten en Amerikanen vanaf hun schepen in de haven werkeloos toe. Rond 1900 was...
Op 24 januari vroeg Eenvandaag (NPO) mij om te reflecteren op de Russisch-Servische vriendschap, vanuit historisch perspectief. Zie onder voor het hele item, waarin ook reportages uit Bosnië-Herzegovina (met Marcel van der Steen). ...
Dat waren nog eens verhalen! Helden en verraders, pratende roofvogels en kleurrijke Ottomanen die met kamelen ten strijde trekken tegen nobele Slavische heerscharen. Tolkien of Game of Thrones is er niets bij. In de negentiende eeuw bewonderden veel Duitse romantici de...
Al tijdens zijn leven was Nestor Machno een legende, een Oekraïense Robin Hood. Met zijn anarchistenleger wist hij de bolsjewieken een tijdlang te weerstaan. En te midden van het oorlogsgewoel schiep hij een vrije zone met ruimte voor cultuur, scholen...
De moord op schrijver, dichter, profeet en minister Walter Rathenau betekende een dieptepunt in het Europese interbellum. Nationalistische rechts-extremisten schoten hem door het hoofd, niet alleen als minister van de Weimar-Republiek, maar ook als symbool van alles wat zij haatten:...
Veel Serviërs hebben sympathie voor Rusland. President Vučić probeert goede betrekkingen te onderhouden met zowel Moskou als Brussel. Intussen neemt de nationalistische Servische leider in Bosnië en Herzegovina een voorbeeld aan Poetins streven om alle ‘volksgenoten’ in één staat te...
Op 13 januari 1953 verscheen op de voorpagina van Pravda, het staatsblad van de Sovjet-Unie en tevens spreekbuis van het Centrale Comité, een artikel met de kop: ‘Wrede spionnen en moordenaars verschuilen zich achter het masker van academische artsen.’ De tekst...
Vind maar eens woorden voor deze oorlog, laverend tussen de Scylla van de platte clichés en de Charybdis van de schrille retoriek. Alleen muziek kan misschien iets verwoorden. Daarom bezoek ik een klein benefietconcert (Giro 555) in de Haagse Kunstkring...
In 1984 publiceerde de Tsjechische schrijver Milan Kundera in The New York Review of Books een invloedrijk essay over de ‘tragedie van Midden-Europa’. Hij betoogde dat de landen in Midden-Europa weinig tot geen binding hadden met het vreemde Rusland, maar dat ze...
In December, publisher Clio organized a number of promotional events in Serbia for the book “Vidovnjaci”, about visionary thoughts on the future of Europe during and after the First World War. There was a book presentation in the beautiful bookstore...
Het was een heldere dag in oktober in Marseille. De Joegoslavische koning Aleksandar I was net aangekomen in de haven voor een staatsbezoek. In 1934 beleefde Europa angstige tijden, maar in de Mediterrane kustplaats zwaaide het Franse volk een kleurrijke...
This is the English translation of the Prologue of my book The Pack: Histories of dogs and humans in former Yugoslavia. The prologue tells a tale of early 20th century Istanbul, when the Young Turks cleansed the streets of stray...
Onlangs was de Servische stad Bor te zien in de indrukwekkende VPRO-serie De wereld van de chinezen van Ruben Terlou. In de aflevering over Servië leert de kijker over de luchtvervuiling in Bor. Het is niet de eerste keer dat...
In 1994 betraden onderzoekers Eliette Brunel, Christian Hillaire en Jean-Marie Chauvet een grot in de Franse Ardèche en deden daar een spectaculaire vondst. In het spookachtige schijnsel van de zaklantaarn keken honderden getekende leeuwen, neushoorns, hyena’s, panters en een uil...
In Bor liggen de honden op straat. Ze slapen. Wanneer de avondschemer intreedt, komen ze in beweging en trekken kriskras door het Oost-Servische mijnwerkersstadje, op zoek naar afval en aas. Deze duizenden viervoeters zijn nakomelingen van bij het vuilnis achtergelaten...
Vroeger waren er – heel eenvoudig – twee Europa’s: Oost-Europa en West-Europa. Vroeger, dat wil zeggen de periode tussen grofweg 1945 en 1989, toen het spreekwoordelijke IJzeren Gordijn de twee Europa’s uit elkaar hield. Die twee Europa’s waren, laten we zeggen,...
Schrijver en Nobelprijswinnaar Ivo Andrić was misschien al vergeten als niet anderhalf decennium na zijn dood in zijn thuisland Joegoslavië de oorlog uitbrak. Serviërs, Kroaten en Bosniërs vochten om gebieden, maar ook een culturele erfenis. Andrić en zijn oeuvre groeiden...
U Srbiji je mali broj ljudi upoznat s delom hercegovačkog esejiste i pesnika, a potonjeg filozofa Dimitrija Mitrinovića. Nekadašnji „mladobosanac“ napustio je tokom julske krize 1914. rodno tle i svoj život propagatora jugoslovenskog jedinstva zamenio za život duhovnog vođe u...
Als historicus kun je tegenwoordig bijna alles wel online doen. Voor het schrijven van mijn vorige boek gebruikte ik bronnen uit een databank van de universiteit van Tulsa in Oklahoma zonder dat ik daarheen hoefde te reizen, en zelfs het...
In het onlangs opnieuw in het Nederlands uitgebrachte Tegen interpretatie deelt Susan Sontag het volgende inzicht: ‘De mens is een schepsel dat bestemd is om aan de oppervlakte te leven; als hij in de diepte leeft – van de aarde, de oceaan...
In november 1996 gaf de Nederlandse band Urban Dance Squad twee shows in het Studentski Kulturni Centar (SKC) in Belgrado, de hoofdstad van de toenmalige rompstaat Joegoslavië. De burgeroorlog en de jarenlange VN-sancties hadden de popscene van de stad naar...
For the past fifteen years , whenever I’m in Serbia, I hear about the two shows the Dutch crossover-band Urban Dance Squad gave in Belgrade in 1996. On the eve of the major anti-Milosevic protests of the winter of 1996-1997,...
Na de Eerste Wereldoorlog eiste het verwoeste België als compensatie delen van Nederland op. Maar dat voelde er niets voor om Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen af te staan. In Versailles, aan tafel bij de grote geallieerde mogendheden, kwam het tot heftige...
Franz Ferdinand als jager en prooi: Hoe de Eerste Wereldoorlog begon met de jacht op de jager In de openingsscène van een Joegoslavische film (Aanslag in Sarajevo, Veljko Bulajić) uit 1975 zien we in de montage afwisselend de Oostenrijkse troonopvolger Franz...
Kunstroof doet het altijd goed. In 2018 maakte omroep MAX een Tv-serie over Arthur Brands, een kunstdetective die op zoek ging naar mozaïeken die tijdens de Turkse inval op Cyprus waren verdwenen, en later opdoken bij een miljonair in Monaco....
In verband met de 100-jarige herdenkingen van het einde van WO I was ik te gast bij het radioprogramma Nachtkijkers (NPO radio 1), gepresenteerd door Martijn Grimmius. Tussen 2 en 4 uur 's ochtends sprak ik onder andere over Europa, de...
In verband met de 100-jarige herdenking van het einde van WO I was ik te gast bij Nieuwsuur om te spreken over Europa, de herdenking, en de tegenstellingen tussen de Westelijk-Europese en Oostelijk-Europese herdenkingen. HIER terug te zien. En HIER nog een...