Veertig jaar weerklank op Kundera’s essay ‘De tragedie van Midden-Europa’ De onlangs overleden Tsjechische schrijver Milan Kundera beschouwde fictie, oftewel de roman, als het voornaamste genre in de literatuur. Toch schreef hij ook meerdere indrukwekkende essays over uiteenlopende onderwerpen. Zijn meest...
Op 24 januari vroeg Eenvandaag (NPO) mij om te reflecteren op de Russisch-Servische vriendschap, vanuit historisch perspectief. Zie onder voor het hele item, waarin ook reportages uit Bosnië-Herzegovina (met Marcel van der Steen). ...
De moord op schrijver, dichter, profeet en minister Walter Rathenau betekende een dieptepunt in het Europese interbellum. Nationalistische rechts-extremisten schoten hem door het hoofd, niet alleen als minister van de Weimar-Republiek, maar ook als symbool van alles wat zij haatten:...
In Bor liggen de honden op straat. Ze slapen. Wanneer de avondschemer intreedt, komen ze in beweging en trekken kriskras door het Oost-Servische mijnwerkersstadje, op zoek naar afval en aas. Deze duizenden viervoeters zijn nakomelingen van bij het vuilnis achtergelaten...
Vroeger waren er – heel eenvoudig – twee Europa’s: Oost-Europa en West-Europa. Vroeger, dat wil zeggen de periode tussen grofweg 1945 en 1989, toen het spreekwoordelijke IJzeren Gordijn de twee Europa’s uit elkaar hield. Die twee Europa’s waren, laten we zeggen,...
Schrijver en Nobelprijswinnaar Ivo Andrić was misschien al vergeten als niet anderhalf decennium na zijn dood in zijn thuisland Joegoslavië de oorlog uitbrak. Serviërs, Kroaten en Bosniërs vochten om gebieden, maar ook een culturele erfenis. Andrić en zijn oeuvre groeiden...
U Srbiji je mali broj ljudi upoznat s delom hercegovačkog esejiste i pesnika, a potonjeg filozofa Dimitrija Mitrinovića. Nekadašnji „mladobosanac“ napustio je tokom julske krize 1914. rodno tle i svoj život propagatora jugoslovenskog jedinstva zamenio za život duhovnog vođe u...
In het onlangs opnieuw in het Nederlands uitgebrachte Tegen interpretatie deelt Susan Sontag het volgende inzicht: ‘De mens is een schepsel dat bestemd is om aan de oppervlakte te leven; als hij in de diepte leeft – van de aarde, de oceaan...
In november 1996 gaf de Nederlandse band Urban Dance Squad twee shows in het Studentski Kulturni Centar (SKC) in Belgrado, de hoofdstad van de toenmalige rompstaat Joegoslavië. De burgeroorlog en de jarenlange VN-sancties hadden de popscene van de stad naar...
Na de Eerste Wereldoorlog eiste het verwoeste België als compensatie delen van Nederland op. Maar dat voelde er niets voor om Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen af te staan. In Versailles, aan tafel bij de grote geallieerde mogendheden, kwam het tot heftige...
Kunstroof doet het altijd goed. In 2018 maakte omroep MAX een Tv-serie over Arthur Brands, een kunstdetective die op zoek ging naar mozaïeken die tijdens de Turkse inval op Cyprus waren verdwenen, en later opdoken bij een miljonair in Monaco....
In verband met de 100-jarige herdenkingen van het einde van WO I was ik te gast bij het radioprogramma Nachtkijkers (NPO radio 1), gepresenteerd door Martijn Grimmius. Tussen 2 en 4 uur 's ochtends sprak ik onder andere over Europa, de...
In verband met de 100-jarige herdenking van het einde van WO I was ik te gast bij Nieuwsuur om te spreken over Europa, de herdenking, en de tegenstellingen tussen de Westelijk-Europese en Oostelijk-Europese herdenkingen. HIER terug te zien. En HIER nog een...
Het onderstaande artikel werd eind 2018 gepubliceerd in de Frederik van Eeden Mededelingen, het jaarboek van het Frederik van Eeden Genootschap. Thema is de vriendschap tussen Van Eeden en Gutkind. Een merkwaardige episode in het leven van Frederik van Eeden vormt...
For Non-Dutch audiences, here's a pitch and outline for The Visionaries (De zieners) in English. In Short The Prophets of Europe is a narrative about three roaming utopian intellectuals in the period 1910 to 1939. They mixed with artists, politicians, scientists and...
De conservatieve revolte van de Vier van Višegrad (Tsjechië, Slowakije, en vooral Polen en Hongarije) is geen conflict tussen Oost- en West-Europa. Het is een symptoom van een tegenstelling die het hele continent bezighoudt. De hardnekkige Oost-West-tegenstelling is voorbij, en...
De ‘eindeloze Eerste Wereldoorlog’ heeft reeds lang school gemaakt. Ooit noemden historici de oorlog de Urkatastrophe van de twintigste eeuw, ofwel: daar begon alles. Onlangs is daar nog de onheilspellende metafoor van Pandora’s Box aan toegevoegd (zie het boek van Jörn Leonhard), oftewel: de...
“Daar ’t woedend oorlogsvuur en mijn en storm en ramp / ontel’bre visscherliên verdelgde als een damp. Hoe was zijn jong gemoed tot varen steeds genegen / hoe wonderlijk voor ons toch zijn des Heeren wegen…” Op 5 juli 1916, ergens...
Dit weekeinde herdenken Europeanen de wapenstilstand van 1918 als het einde van de Eerste Wereldoorlog. De Britten en Fransen koesteren die traditie, en dit jaar gaat er nog een grote schep bovenop. President Emmanuel Macron reist een volle week door de...
This was written as an introductory essay for the book "Shaky Ground: Traces of the Great War in the Ypres Salient", by Peter Dekens. The idea of European unity, in any case the official entity as it is communicated by the...
Essay bij het foto/kunstboek Shaky Ground: Traces of the Great War at the Ypres Salient van de Vlaamse fotograaf Peter Dekens. De foto's van Dekens roepen verwarrende herinneringen op van leven en dood van de frontsoldaten in de Eerste Wereldoorlog. De...
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=NKXlC1yzFmE?rel=0&w=560&h=315]...
Waar moet het naartoe met Europa? Sinds de Brexit geven de voor- en tegenstanders van integratie radicaal andere antwoorden. In het Interbellum droomden niet zozeer links-liberalen, maar rechts-conservatieven van een verenigd, verheven continent. Europese integratie begon in de jaren vijftig met...
De Spengler-hype van honderd jaar geleden was de Oostenrijkse essayist Robert Musil een doorn in het oog en hij besloot een van zijn dierbare principes overboord te gooien. Nooit schreef hij recensies van hippe boeken, maar voor De ondergang van het...
Op 15 augustus 1914 schreef de Bosnisch-Servische kunststudent Dimitrije Mitrinovic in een exotisch en hallucinerend Duits een brief van zestien kantjes en stuurde die vanuit Londen naar Frederik van Eeden in Bussum. De Eerste Wereldoorlog was net uitgebroken. Mitrinovic' brief...
De Servische schrijver Milos Crnjanski schreef in 1951 een kort briefje aan zijn land- en generatiegenoot Dimitrije Mitrinovic, de utopistische schrijver, filosoof en activist. Beiden leefden al decennia in ballingschap, in Londen. Crnjanski vond het zinloos en vruchteloos, al dat...
Oswald Spengler. Nu Boom een Nederlandse vertaling van De Ondergang van het Avondland de lezers min of meer letterlijk onder de neus heeft gedrukt als een “actueel” en “relevant” boek, kunnen we zeggen dat de ballon met succes is opgeblazen....
Een paar maanden geleden was het evenement aangekondigd als een “ondergangsfestival”, maar inmiddels was het "gewoon" een boekpresentatie. Het ging echter niet om zomaar een boek, maar om De Ondergang van het Avondland, het profetische en kosmische labyrint van de...
Toen Jan Peter Balkenende in 2006 in een open brief aan Harry Mulisch de intellectuelen van Nederland opriep hun ‘brede visies’ te delen met de samenleving, wist niemand wat de premier daar nu precies mee bedoelde. Moesten ‘intellectuelen’ zich kandidaat stellen als Kamerlid? Werden ze geacht kritiek te leveren? Of het beleid te prijzen? Het is goed mogelijk dat de premier dacht aan sociaal bewogen denkers van de vroege twintigste eeuw, zoals de utopist Frederik van Eeden. Deze Nederlandse schrijver bediende zich meestal van het Grote Gebaar en stortte zich maar al te graag in het maatschappelijke debat. Hij werd in zijn tijd gretig bespot, vooral door cartoonisten in weekbladen.