Ooit leefde in Europa de auroch, een uitgestorven oerrund. Nazi-topman Hermann Göring wilde het terugfokken, zodat de Duitsers er als echte Germanen op konden jagen. De opdracht daarvoor ging naar zoöloog Lutz Heck, die een ‘heckrund’ in elkaar knutselde. Nu zouden...
Nederlandse liberalen streefden decennialang naar een nachtwakersstaat, die alleen het hoognodige deed. Maar dat veranderde rond 1900 mede onder invloed van Wim Treub. Deze sociaal-liberaal geloofde niet meer dat de markt alles kon oplossen en vond dat de overheid moest...
Daar stond hij dan: moederziel alleen aan de schandpaal. Knorrend, gillend. Heel Den Haag was uitgelopen om het dier te zien lijden. Elk jaar na Sint Maarten bracht de stad Utrecht het grootste en vetste mannetjesvarken naar het Hof van Holland,...
Dood en verderf kun je ook zonder kanonnen zaaien, bedacht de Japanse legerarts en generaal Shiro Ishii. Daarom ontwikkelde hij in de jaren dertig en veertig biologische wapens. De cholera- en pestepidemieën die hij in China veroorzaakte kostten honderdduizenden het...
Ze werd wereldberoemd als regisseur van nazipropagandafilms. Maar over haar betekenis bestaat onenigheid. Was Leni Riefenstahl een geniale filmmaker, een feministisch icoon, een opportunist of de machtigste vrouw van het Derde Rijk? Het was 12 september 1939, anderhalve week na de...
Roekoe, roekoe! Geen vogel wordt evenzoveel gehaat en aanbeden als de duif. Sommigen gruwen bij de aanblik van ‘vliegende ratten’ die de slijmerige patat- en mayonaiseresten van de straat opeten, anderen bewonderen de vogel als vredesduif - met Bijbels olijftakje...
Tot ver in de twintigste eeuw schommelden er overal in Nederland nog hondenkarren door de straten – zo ook in Den Haag. Rond 1900 waren er landelijk naar schatting zo’n tachtigduizend trekhonden ‘in dienst’. Groente- en fruitboeren gingen er mee...
Veertig jaar weerklank op Kundera’s essay ‘De tragedie van Midden-Europa’ De onlangs overleden Tsjechische schrijver Milan Kundera beschouwde fictie, oftewel de roman, als het voornaamste genre in de literatuur. Toch schreef hij ook meerdere indrukwekkende essays over uiteenlopende onderwerpen. Zijn meest...
Over: Ben Wilson, Stadsjungle: De natuur en de stad van het stenen tijdperk tot de klimaatcrisis (Spectrum: 2023). In de zeventiende eeuw waren Europese steden vaak krap en stenig, met weinig gebladerte of groene zones. Tijdens ontdekkingsreizen naar Meso-Amerika en Zuidoost-Azië keken...
De oorsprong van ezels ligt in de mist van de prehistorie. Uit Afrika kwamen ze, en zevenduizend jaar geleden werden ze gedomesticeerd. Er zijn Egyptische hiëroglyfen die rijen ezels tonen in keurig gelid en Cleopatra baadde, naar het schijnt, in...
Residentieratten Per 1 januari 2023 is het particulieren verboden rattengif te gebruiken. Al in 2019 waarschuwde het Kennis en Adviescentrum Dierplagen dat er daardoor een ‘massale muizen- en rattenplaag op komst is’. We gaan het zien. In Den Haag is de...
Als we één conclusie kunnen trekken uit de monsteroverwinning van de BBB bij de provinciale statenverkiezingen, dan is het dat Nederland als verstedelijkt dienstenland verrassend veel sympathie voelt voor de boer. Iedere change-manager in Almere of facility-outbound-recruiter in Zoetermeer kan...
Meer dan dertig jaar (!) lang schreef de kosmopolitische schrijver Elias Canetti onafgebroken aan zijn magnum opus Massa en macht (1960). Hij wilde een boek schrijven dat de tand des tijds zou doorstaan en ook in 2023 nog lezers kon...
Meelezen met de honden (Essay, 2020) Er verschijnen steeds meer boeken over honden. Dan heb ik het niet over opvoedboeken of Honden trainen voor Dummies, maar romans, poëzie, novellen. Dagblad Trouw sprak al van een ‘trend’ (2 maart 2020). Alma...
In 1863 kreeg Den Haag zijn eigen echte dierentuin. Daar was niet iedereen blij mee, want dierenliefhebbers van het zand en van het veen liepen er door elkaar, een eerste ondermijning van het Haagse kastenstelsel. Vrijheid! De gracht overzwemmen en dan...
De Anatolische havenstad Smyrna – of Izmir – was in september 1922 strijdtoneel in de Grieks-Turkse Oorlog. Toen het geweld er een angstaanjagend hoogtepunt bereikte, keken de Britten en Amerikanen vanaf hun schepen in de haven werkeloos toe. Rond 1900 was...
Voor NRC besprak ik twee boeken over zintuigen bij dieren: Een immense wereld (van Ed Yong) en How to Speak Whale (van Tom Mustill). Wie oog in oog staat met een dichtbij dier komt vaak tot nieuwe inzichten. Beroemd is het...
Op 24 januari vroeg Eenvandaag (NPO) mij om te reflecteren op de Russisch-Servische vriendschap, vanuit historisch perspectief. Zie onder voor het hele item, waarin ook reportages uit Bosnië-Herzegovina (met Marcel van der Steen). ...
Dat waren nog eens verhalen! Helden en verraders, pratende roofvogels en kleurrijke Ottomanen die met kamelen ten strijde trekken tegen nobele Slavische heerscharen. Tolkien of Game of Thrones is er niets bij. In de negentiende eeuw bewonderden veel Duitse romantici de...
Zeker, er was al wel eens een Orang Oetan naar Nederland overgekomen, maar die bewoog niet meer. In het beste geval kon je die bekijken als rariteit op sterk water. In 1776 was echter het magische moment daar: een Orang...
Op 8 december vond er in De Balie een thema-avond plaats omtrent de heruitgave van Massa en macht van Elias Canetti. Ik las die avond een tekst voor over het "metamorfosebeest" in het werk van Elias Canetti. Hieronder de tekst. Er...
Oud-oorlogsverslaggever Curzio Malaparte was van alles: een non-conformist, een provocateur, een enfant terrible. Maar bovenal was hij de schrijver van onvergetelijke romans. Hoewel, romans? Guido van Hengel spitte door het oeuvre van een schrijver die niet altijd even makkelijk te...
Voor De Nederlandse Boekengids schreef ik een bespreking van het gehele oeuvre van Anton Valens, inclusief zijn laatste boek Een wagon vol duivels. Meester in de Hygiëne (2004) * Dweiloorlog (2008) * Ik wilde naar de rand van Beijing (2008) * Vis (2009)...
In haar roman De litteraire salon (1983) probeert de van oorsprong Haagse schrijver Andreas Burnier het mysterie van de Hofstad te vangen. ‘Den Haag lijkt een stad van ambtenaren, van fatsoenlijke mensen (zoals mijn vader), van rustige wellevende huisvrouwen (zoals mijn...
Al tijdens zijn leven was Nestor Machno een legende, een Oekraïense Robin Hood. Met zijn anarchistenleger wist hij de bolsjewieken een tijdlang te weerstaan. En te midden van het oorlogsgewoel schiep hij een vrije zone met ruimte voor cultuur, scholen...
In navolging van Franz Kafka vind ik het interessant om kleine, wroetende knaagdieren en insecten te bestuderen. Ik volg ze op straat of in het park. Ik spreek ze aan en bewonder ze. Alles wat kruipt en knaagt en wegschiet...
De moord op schrijver, dichter, profeet en minister Walter Rathenau betekende een dieptepunt in het Europese interbellum. Nationalistische rechts-extremisten schoten hem door het hoofd, niet alleen als minister van de Weimar-Republiek, maar ook als symbool van alles wat zij haatten:...
Toen de Russische schrijver en cultuurcriticus Svetlana Boym in de jaren tachtig de Sovjet-Unie verliet, leek dat definitief. Een jonge KGB-beambte in Sint Petersburg kwam haar ouders vertellen dat ze hun dochter nooit meer terug zouden zien. Die beambte heette...
Veel Serviërs hebben sympathie voor Rusland. President Vučić probeert goede betrekkingen te onderhouden met zowel Moskou als Brussel. Intussen neemt de nationalistische Servische leider in Bosnië en Herzegovina een voorbeeld aan Poetins streven om alle ‘volksgenoten’ in één staat te...
Op 13 januari 1953 verscheen op de voorpagina van Pravda, het staatsblad van de Sovjet-Unie en tevens spreekbuis van het Centrale Comité, een artikel met de kop: ‘Wrede spionnen en moordenaars verschuilen zich achter het masker van academische artsen.’ De tekst...